In turbulente tijden, zoals tijdens de coronacrisis begin 2020, vluchten beleggers graag naar een veilige haven. Een waardevaste belegging die altijd waarde houdt, zelfs als de economie als geheel in elkaar dondert. Vroeger was het duidelijk: goud was de veilige haven. De Bitcoin wordt gezien als een vorm van digitaal goud. In dit artikel lees je in hoeverre goud of Bitcoin vergelijkbare investeringen zijn.
- Wat zijn de overeenkomsten en verschillen tussen goud en Bitcoin?
- Zijn Bitcoin en goud veilige havens?
- Hoe investeer je in goud en Bitcoin?
Ga jij voor goud?
Liever Bitcoin?
Inhoudsopgave
Bitcoin of goud – de eigenschappen
Beschikbare hoeveelheid
Essentieel voor de belegging in een schaars goed is hoe groot de voorraad is. Des te schaarser een goed is en blijft, des te waardevoller het goed is.
Wereldwijde goudhoeveelheid
Volgens het World Gold Council is er in totaal 208.000 ton goud boven de grond aanwezig. Dit lijkt veel, maar je zou al het goud van de wereld op kunnen bergen in een kubus van ongeveer 22 meter groot. Goud is namelijk behoorlijk zwaar.
Ieder jaar komt er ongeveer 2500-3000 ton goud bij. Dit is afkomstig uit goudmijnen. Naar schatting is dit tempo tot aan het eind van deze eeuw vol te houden, daarna raakt het goud langzaam ‘op’.
Deze hoeveelheid goud lijkt redelijk begrensd. Toch kan er een grote hoeveelheid goud ontdekt worden. Of er kan een meteoriet inslaan van massief goud. Dan gaat de prijs natuurlijk naar beneden.
Wereldwijde Bitcoinhoeveelheid
De hoeveelheid Bitcoins is gelimiteerd tot 21 miljoen. Dit is vastgelegd in het Bitcoin-protocol en daarmee een hard gegeven. Deze zijn nog niet allemaal in omloop. Er worden Bitcoins gemijnd tijdens het valideren van transacties.
Op dit moment zijn er ongeveer 19.4 miljoen Bitcoins in omloop. De hoeveelheid Bitcoins die gemijnd kunnen worden, neemt gestaag af. Iedere vier jaar neemt de hoeveelheid Bitcoins die erbij komt met 50% af. Pas in 2140 zijn alle munten aan de voorraad toegevoegd.
In theorie betekent dit dat Bitcoin een meer zekere investering is omdat de hoeveelheid ‘hard’ begrensd is.
Totale waarde
Als we kijken naar de totale waarde van al het goud en alle Bitcoins die er op de wereld zijn, dan is er een groot verschil. De totale goudvoorraad is ongeveer 8 á 9 biljoen Amerikaanse dollar waard.
De Bitcoins die op dit moment in omloop zijn, zijn bij een koers van $30k dus ongeveer 600 miljard dollar waard. De totale marktwaarde van Bitcoin is dan ongeveer 6% van de marktwaarde van goud.
Je kunt dit waardeverschil op twee manieren interpreteren. Je kunt het zien als bewijs zien dat Bitcoin niet als waardemiddel wordt geaccepteerd, of althans niet in ruime mate.
Omgekeerd kun je zeggen dat er een groot opwaarts potentieel is voor de Bitcoinprijs. Stel dat Bitcoin een kwart van de goudmarkt pakt, dan is een Bitcoin al meer dan $200k waard. Je kunt een gok wagen dat Bitcoin dezelfde status krijgt als goud.
Echtheid
In de middeleeuwen probeerden de alchemisten uit alle macht om goud te maken van andere stoffen. De alchemisten wisten niet dat goud een element is. En elementen kun je niet namaken met scheikundige processen.
Hoewel de alchemisten nooit slaagden, zijn er wel allerlei vervalsingen van goud op de markt. Daarnaast kun je ‘vervuiling’ aan het goud toevoegen waardoor het minder zuiver is. Als dit niet ontdekt wordt door de koper van het goud, dan betaalt de koper teveel.
Een tweede probleem is de weegschaal. Hoe zuiver is de weegschaal die je gebruikt om de hoeveelheid goud te bepalen?
Goud is wel te controleren op echtheid. Dit kan met hulpmiddelen als een toetssteen of koningswater, maar je weet dan niet goed hoeveel zuiver goud je hebt.
De transacties van Bitcoins zijn allemaal te controleren op de blockchain. Iedereen kan de blockchain uitlezen en op deze manier kun je controleren of de Bitcoin echt is. Daarnaast heb je een duidelijk meetbare eenheid die je kunt verhandelen.
Bescherming tegen diefstal en vermissing
De veiligheid van je belegging in goud hangt af vanaf de manier waarop je in goud belegd. Als je fysiek goud in huis hebt, dan kan het gestolen worden. Je bent het goud dan kwijt, tenzij de dief snel gepakt wordt.
De meeste mensen die fysiek goud in huis hebben, leggen hun goud dan ook in een kluis. Voor de meeste kleine investeerders is een kluis een behoorlijke investering.
Veel particuliere beleggers hebben daarnaast kleine stukjes goud die je vrij makkelijk kwijt kunt raken. Een stuk goud van 20 gram, ter waarde van ongeveer €1000 in begin 2020, is ongeveer 4 bij 2 centimeter groot. Dat is iets groter dan een legoblokje.
Als je ‘papieren’ goud hebt, bijvoorbeeld in een ETF (hierover later meer), dan is het risico op diefstal of vermissing kleiner. Je goud ligt dan in een grote kluis en de beheerder is verzekerd tegen diefstal.
Bij Bitcoin ligt dit wat ingewikkelder. De publieke sleutel van je portemonnee is in principe bekend. De private sleutel weet jij alleen. Je kunt je publieke sleutel prijsgeven door malware of als je deze op een papiertje schrijft. Op andere manieren is het (vooralsnog) niet mogelijk om de private sleutel te achterhalen.
Naast het risico op een hack, kun je ook je private sleutel van je portemonnee verliezen. In dat geval ben je de Bitcoin kwijt, omdat het niet mogelijk is om de sleutels te krijgen.
Een extra veiligheidsrisico bij Bitcoin is het ‘gehele systeem’. In theorie is het mogelijk dat er een fout in het Bitcoinsysteem zit. Een andere potentiële mogelijkheid is een 51% aanval, waarbij een partij meer dan de helft van de computers controleert die transacties goedkeuren. Beide zijn op dit moment erg onwaarschijnlijk.
Controle door de overheid
Zowel goud als Bitcoins zijn relatief anoniem. Dit betekent dat er een grote bescherming is van de privacy, tenzij ik op een of andere manier zelf openbaar maak dat ik over een grote hoeveelheid goud of Bitcoins bezit.
In theorie is het gebruik van goud wel beter te reguleren door een overheid. Een overheid kan het bezit of de handel in goud in een bepaald gebied verbieden. Er zal dan een zwarte markt ontstaan, maar
Omdat het Bitcoin-netwerk decentraal is, is het moeilijk om dit plat te leggen. Met een VPN of het TOR-protocol kun je nog steeds bij Bitcoin.
Gebruik
Het is niet bekend hoelang goud al een belangrijke rol speelt in de menselijke cultuur, maar dit al lange tijd zo is staat wel vast. In de graven van de Egyptische farao’s zijn gouden versieringen gevonden.
Goud is als ruilmiddel buiten de gratie geraakt en vervangen door geld. Het edelmetaal wordt nog wel steeds gebruikt in sieraden. Goud heeft nog steeds een grote symbolische waarde, zeker in andere culturen dan de Nederlandse.
Ook in de moderne tijd zijn er nog veel toepassingen voor goud. Veel elektrische apparaten bevatten goud en naar schatting zit ongeveer 7% van de goudvoorraad in elektrische apparaten.
Waar goud al millennia lang wordt gebruikt als waardemiddel, daar is Bitcoin relatief nieuw. Toch zijn er ook toepassingen voor de Bitcoin. Zo is het een betalingsmiddel. Omdat een Bitcoin is op te delen in 100 miljoen eenheden (Satoshi), is het mogelijk om ook hele kleine betalingen in Bitcoin te doen. Toch is de ‘use case’ voor Bitcoin niet zo sterk als die van goud.
Bitcoin en goud als veilige haven
Dan nu de hamvraag; wat is een betere veilige haven, goud of Bitcoin. Hiervoor duiken we in de wetenschappelijke literatuur. We kijken eerst naar de rol van goud. Bestaat er überhaupt iets als een veilige haven in roerige tijden?
Het antwoord op deze vraag is: ja. Als er een flinke correctie is op de aandelenbeurs, dan is goud een goede vrije haven. De meeste mensen verlaten hun posities in goud echter vrij snel, meestal na 15
handelsdagen. Met andere woorden; mensen kopen goud bij een grote schok en verkopen het weer als ze weer vertrouwen krijgen in aandelen.
De laatste jaren is er ook veel gekeken naar Bitcoin als veilige haven. Ondanks de volatiliteit lijkt Bitcoin wel kenmerken te bezitten van grondstoffen en goud, de traditionele veilige havens. Het belangrijkste probleem is dat Bitcoin nog niet volwassen genoeg is. Het is bijvoorbeeld vrij moeilijk om aandelen te verkopen voor Bitcoins, omdat je deze niet via dezelfde beurzen kunt kopen.
Onder sommige omstandigheden is Bitcoin echter een veiligere haven dan goud. Dit is met name het geval in landen waar restricties gelden op het financiële systeem, zoals in China. Een andere studie laat zien dat Bitcoin en goud ongeveer gelijkwaardig reageren op schokken in de markt.
Veilige haven op de lange termijn
Er is ook onderzoek gedaan naar het rendement op de lange termijn van goud versus het rendement van aandelen. Hieruit blijkt dat in de meeste perioden het beter is om aandelen aan te houden.
Wel zijn er af en toe momenten waarop goud een betere investering is geweest dan aandelen. Sinds 1970 is de prijs van goud met 4600% gestegen, tegen 3600% voor de Dow Jones Index. Daar staat tegenover dat goud geen rendement oplevert, terwijl bij de Dow Jones het dividend niet is meegenomen.
Als je het dividend wel meeneemt, dan leveren de aandelen ongeveer 2.5 keer zoveel op over dezelfde periode.
Uiteraard zijn er in deze periode van 50 jaar wel momenten geweest waarop het zinvol was om te investeren in goud. Dit heeft alles te maken met je timing.
Goud en Bitcoin en een wereldcrisis
In het geval van een grote wereldramp waarbij maatschappelijke ontwrichting is, is goud waardevoller dan Bitcoin. Omdat Bitcoin een elektronisch waardemiddel is, kun je het niet verkopen zonder werkende internetverbinding. Mensen die zich voorbereiden op noodsituaties, zogeheten preppers, kiezen vaak voor goud als waardemiddel.
Uit recente voorbeelden blijkt wel dat de prijs van Bitcoin enorm kan toenemen bij een bankencrisis. In 2020 steeg de prijs van Bitcoin op beurzen in Libanon als gevolg van onrust in het financiële stelsel in dit land. Een Bitcoin was daar bijna 50% meer waard dan elders in de wereld.
Goud, Bitcoin en centrale banken
De Nederlandsche Bank (DNB) en andere centrale banken hebben een grote hoeveelheid goud. DNB schrijft op haar website dat de goudhoeveelheid een basis is om eventueel opnieuw te beginnen als het huidige monetaire stelsel instort.
Op dit moment is er nog geen centrale bank die Bitcoin houdt. Het kan natuurlijk best zijn dat dit in de toekomst gaat veranderen, maar ik reken er niet op dat dit op korte termijn gebeurt.
Hoe moet je beleggen in goud
Bij het beleggen in goud zijn er verschillende keuzes. De meest simpele keuze is een zogeheten CFD, waarbij je een contract afsluit dat de prijs van goud volgt.
Er is dan geen gedoe rondom het opslaan en bewaren van goud, wat de kosten lager maakt.
Hoe moet je investeren in Bitcoin
Als je op de langere termijn in Bitcoin wilt beleggen, heb je maar een optie. Je koopt je Bitcoins bij een beurs (zoals Bitvavo) en je slaat deze op in een eigen wallet. Als je van plan om de Bitcoins heel kort aan te houden, laat je ze op de beurs staan.
Er zijn allerlei afgeleiden van Bitcoin, zoals Exchange Traded Notes, maar deze zijn op de lange termijn altijd fors duurder.
Investeren in goud of Bitcoin?
Tja, dat is een moeilijke vraag. Als je puur technisch kijkt, is Bitcoin een verbeterde versie van goud. Ondanks dat een Bitcoin op zichzelf waardeloos is – je kunt er niets van maken, zijn er veel voordelen. Bitcoin is te versturen over afstand. Het systeem is veilig. Je kunt de Bitcoins eenvoudig verdelen in hele kleine brokjes.
De totale waarde van Bitcoin is relatief klein vergeleken met de waarde van de wereldwijde goudhoeveelheid. Dit heeft te maken met acceptatie.
De vraag wat een betere investering is, heeft vooral te maken met inschatting. Wat verwacht je dat er gaat gebeuren met de waardering van Bitcoin als veilige haven? Als je verwacht dat dit toeneemt, dan is de volgende vraag: zal dit ten koste van de waardering van goud of niet?
Dit alles staat nog los van de vraag in hoeverre goud en Bitcoin echt veilige havens zijn. Op korte termijn is dat zeker zo. Op de lange termijn zijn veilige havens belangrijk als ‘hedge’.